Vücutta birçok önemli hormon bulunur ve bunlardan biri de süt hormonu olarak bilinen prolaktindir. Prolaktin, başlıca süt üretimini teşvik eden bir hormondur, ancak aynı zamanda adet düzeni, doğurganlık ve hormon dengesi üzerinde de etkili olabilir.
Peki, prolaktin testi nasıl yapılır, test öncesinde nelere dikkat edilmelidir ve yüksek prolaktin seviyeleri nasıl yönetilir? Bu yazıda prolaktin ölçümü ile ilgili tüm merak edilenleri detaylıca ele alacağız.
Prolaktin (Süt Hormonu) Nedir ve Neden Ölçülür?
Prolaktin, beynin hipofiz bezinden salgılanan ve özellikle kadınlarda süt üretimini sağlayan bir hormondur. Ancak yalnızca emziren kadınlarda değil, hamilelik öncesinde ve erkeklerde de belirli bir seviyede bulunması gereklidir.
Prolaktin ölçümü, aşağıdaki durumların değerlendirilmesi için yapılır:
✔ Düzensiz adet döngüsü ve yumurtlama problemleri
✔ İnfertilite (kısırlık) değerlendirmesi
✔ Emzirme dışı meme ucundan süt gelmesi (galaktore)
✔ Baş ağrısı ve görme problemleri (hipofiz bezi tümörleri şüphesi)
✔ Cinsel isteksizlik ve hormonal düzensizlikler
✔ Erkeklerde testosteron düşüklüğü ve meme büyümesi (jinekomasti)
Prolaktin seviyesi birçok faktörden etkilenebilir, bu yüzden testin doğru zamanda ve uygun şartlarda yapılması gerekir. Tek ölçüm yeterli değildir, yüksek çıkarsa tekrarlanması önerilir.
Prolaktin Ölçümü İçin Nasıl Hazırlık Yapılmalıdır?
Prolaktin testi için hazırlık süreci oldukça önemlidir. Yanlış koşullarda yapılan testler, geçici olarak yüksek veya düşük sonuçlara neden olabilir.
Prolaktin Testi Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler:
Test Aç Karnına Yapılmalıdır
- Testin sabah aç karnına (08:00 – 09:00 saatleri arasında) yapılması önerilir.
- Yeme içme prolaktin seviyesini geçici olarak yükseltebilir.
Testten 3 Gün Önce Meme Ucuna Dokunulmamalıdır
- Göğüs ucu uyarılması prolaktin seviyesini yükseltebilir.
- Bu yüzden son üç gün boyunca meme bölgesine temas edilmemelidir (masaj, banyo sırasında temas, cinsel ilişki gibi durumlardan kaçınılmalıdır).
Cinsel İlişkiden Kaçınılmalıdır
- Cinsel ilişki sırasında prolaktin seviyesi geçici olarak yükselebilir.
- Testten önce en az 24 saat cinsel ilişkiden kaçınılması önerilir.
Test Öncesi Stres ve Uykusuzluktan Kaçınılmalıdır
- Stres ve yetersiz uyku, prolaktin seviyesini artırabilir.
- Testten bir gün önce düzenli uyku alınmalı ve rahat bir ortamda olunmalıdır.
Yoğun Egzersiz Yapılmamalıdır
- Aşırı fiziksel aktivite, prolaktin hormonunu geçici olarak artırabilir.
- Testten önceki gün ağır spor yapılmaması önerilir.
Banyo ve Sıcak Duşlardan Kaçınılmalıdır
- Sıcak su ile duş almak prolaktin seviyesini etkileyebilir.
- Testten önce ılık veya soğuk suyla banyo yapılması önerilir.
Prolaktin Testi Nasıl Yapılır?
- Sabah aç karnına, kolunuzdan alınan bir kan örneği laboratuvara gönderilir.
- Sonuçlar genellikle birkaç saat veya 1-2 gün içinde çıkar.
Prolaktin Testi Sonuçları ve Normal Değerler
Prolaktin seviyesi bireyden bireye değişebilir, ancak genel olarak referans aralıkları şu şekildedir:
Kişi Grubu | Prolaktin Normal Değeri (ng/mL) |
Kadınlar | 4 – 23 ng/mL |
Hamile Kadınlar | 34 – 386 ng/mL |
Erkekler | 3 – 15 ng/mL |
- 25 ng/mL üzeri prolaktin değerleri yüksek olarak kabul edilir.
- 100 ng/mL üzeri prolaktin seviyeleri hipofiz tümörleri ile ilişkili olabilir.
Ancak, tek bir ölçüm her zaman doğru sonucu vermez.
Prolaktin Yüksek Çıkarsa Ne Yapılmalıdır?
Eğer prolaktin seviyesi yüksek çıktıysa, öncelikle paniğe kapılmamak gerekir. Çünkü bazı durumlar test sonuçlarını geçici olarak etkileyebilir.
Tek Ölçüm Yeterli Değil!
- Kesinlikle tek bir ölçüme güvenilmemelidir.
- Testin tekrar edilmesi ve yukarıda belirtilen test şartlarına tam uyulması gerekir.
Prolaktin Yüksekliği Neden Olur?
1. Geçici Nedenler:
Stres
Uykusuzluk
Meme ucu uyarılması
Cinsel ilişki
Sıcak banyo veya duş
2. Tıbbi Nedenler:
Hipofiz bezinde tümör (Prolaktinoma)
Polikistik Over Sendromu (PCOS)
Tiroid hormon bozuklukları
Böbrek yetmezliği
Karaciğer hastalıkları
Kullanılan bazı ilaçlar (antidepresanlar, doğum kontrol hapları, tansiyon ilaçları)
Prolaktin Yüksekse Tedavi Gerektirir mi?
- Eğer prolaktin seviyesi birkaç ölçümde de yüksek çıkarsa, ilaç tedavisi başlanabilir.
- Çok yüksek prolaktin seviyelerinde (100 ng/mL üzeri), hipofiz bezinde bir tümör olup olmadığını görmek için beyin MR’ı çekilebilir.
Tedavi Yöntemleri:
- Hafif vakalarda, ilaç tedavisi ile prolaktin seviyesi düşürülebilir.
Eğer hipofiz tümörü varsa, büyüklüğüne bağlı olarak cerrahi veya radyoterapi gerekebilir. - Eğer altta yatan neden tiroid veya PCOS gibi bir hastalıksa, öncelikle bu hastalık tedavi edilmelidir.
Sonuç ve Öneriler
- Prolaktin testi öncesi uygun hazırlık yapılmalı ve testin doğruluğu artırılmalıdır.
- Prolaktin yüksek çıktığında panik yapılmamalı, test en az 2-3 kez tekrarlanmalıdır.
- Gerekirse beyin MR’ı ile hipofiz bezi incelenmelidir.
- Tedaviye başlamadan önce doktorunuzla detaylı bir değerlendirme yapılmalıdır.
Eğer prolaktin seviyeniz yüksekse, bir endokrinoloji veya kadın doğum uzmanına danışmanız, hormonlarınızı daha detaylı analiz ettirmeniz en doğru yaklaşım olacaktır.